Trích “Mémorial de Qui Nhon”,
số tháng Năm 1928
số tháng Năm 1928
Chú Cãi: - Rôma là kinh đô của đạo Công giáo, vậy vua Khải Định muốn qua bển làm chi?
Cháu Thưa: - Là kinh đô Công giáo, mà cũng là chỗ chung cho các nước: như sứ các nước, vua Nhựt Bổn …
Cháu Thưa: - Ông Bài bên tôn giáo thì tốt lắm, mà bên chánh trị thì tôi chưa nghe tiếng gì. Hễ xấu thì cũng nên chê, bất kỳ lương giáo, những trước phải làm chứng người ta thiệt là xấu đã, đoạn mới nên chê. Không nên nghe người ta đàm tiếu, mà hùa tập nói theo …
Chú Cãi: - Đạo Công giáo tốt, sao có nhiều người xấu?
Cháu Thưa: - Sự xấu là ở tại người, chẳng phải tại đạo, đạo vốn tốt luôn chẳng hề xấu. Ví dụ: một nhà cha mẹ tốt, mà con cái cũng có đứa xấu; một cây sanh nhiều trái tốt mà cũng có trái xấu, đạo Phật thấy gọi tốt mà những người giữ có tốt hết không … những người đạo Công giáo dầu có xấu, thì cũng nhờ đạo Công giáo mà sửa mình lại được, nhờ đạo Công giáo thì người ta được giữ trọn luân lý và trật tự.
Chú Cãi: - Vậy khi đạo Công giáo chưa có trong nước Việt Nam, thì chẳng là dân Việt Nam không giữ luân lý trật tự sao?
Cháu Thưa: - Hễ đâu có tín ngưỡng, thì đó có thể giữ luân lý trật tự, nhưng phải phân biệt giữ trọn hay là không, rồi …
Chú Cãi: - Đạo Công giáo là đạo ngoại quốc giữ làm chi, Đạo ông bà trong nước mình có đã lâu, sao mà bỏ đi?
Cháu Thưa: - Đạo Công giáo không phải là đạo ngoại quốc, bèn là đạo chung cho mọi người, coi tiếng mình kêu là “công”thì hiểu. Kìa coi các nước thế gian nước nào cũng có đạo Công giáo; còn đạo ông bà chẳng phải là đạo đâu, bèn là sự hiếu mà thôi, mà sự hiếu ông bà thì đạo Công giáo giữ kỹ lắm …
Chú Cãi: Đạo Công giáo là đạo thật, thì giảng giải cho người ta hiểu đặng theo, sao ra như lấy quyền thế mà ép cùng lấy của mà dụ làm chi.
Cháu Thưa: - Đạo Công giáo không lấy quyền thế mà ép ai, vì đạo Công giáo không dính vô chánh trị, kìa coi đời Minh Mạng, Tự Đức, quyền thế đâu? Bây giờ đây bên Chệt, bên Nhựt Bổn quyền thế đâu, các nước khác …
Còn của cải cho là của bố thí cho kẻ nghèo, chớ có cho kẻ giàu đâu; kẻ nghèo nàn khốn khó, dầu không tùng giáo cũng cho.
[1] Médaille: huy chương
[2] Phước Môn Quận Công Nguyễn Hữu Bài (1863-1935)
