Báo Đất Việt
Đặng Mậu Lân, em ruột Tuyên phi Đặng Thị Huệ, là một con quỷ râu xanh, làm nhiều chuyện đại gian ác, nhưng vì sợ phật ý vợ, Chúa Trịnh Sâm đành phải nhận lời gả con gái yêu.
Chúa Trịnh Sâm có hai người con gái do Chánh phi sinh ra. Trưởng quận chúa đã yên bề gia thất. Thứ nữ Trịnh Thị Thuyên phong tư, nhan sắc thanh tú, còn êm đềm trướng rũ, màn che. Chúa rất mực yêu quý, đặt hiệu là Ngọc Lan, cho ở trong cung Thủy tinh, cho ngồi cùng mỗi khi vào chầu.
Sách Hoàng Lê Nhất thống chí chép: “Con gái của Trịnh Sâm tên là Trịnh Thị Ngọc Lan rất yếu đuối, từ nhỏ vẫn được Chúa Trịnh Sâm cho ở trong cung Thủy tinh, luôn phải kiêng nắng gió. Nơi Ngọc Lan ở, Chúa bắt thị tỳ phải đi nhẹ, nói khẽ, không được làm cho nàng giật mình. Khi Ngọc Lan đã lớn, mỗi lần vào thăm, Chúa đều cho ngồi cạnh như thuở còn bé. Bất cứ điều gì Ngọc Lan cầu xin, Chúa cũng chiều theo. Bấy giờ, công thần quý tộc từng tới cầu hôn nhưng Chúa chưa ưng gả cho ai. Có lần, Chúa xuống lệnh cho các quan văn võ vào phủ để Ngọc Lan tự ý kén chọn, nhưng nàng chẳng bằng lòng ai. Đến đây, Đặng Thị Huệ cầu hôn Ngọc Lan cho em trai mình, Chúa sợ mất lòng nên bất đắc dĩ gượng nhận lời”.
Lại nói, Đặng Mậu Lân vốn là một tên hung bạo. Từ khi Đặng Thị Huệ được Chúa yêu dấu, Lân lại càng ỷ vào thế chị để làm những việc càn rỡ. Hết thảy áo quần, xe kiệu của y, nhất nhất đều rập kiểu theo đúng như của vua chúa. Thường ngày, Lân vẫn đem theo vài chục tên tay sai, cầm gươm vác giáo đi nghênh ngang khắp kinh ấp. Hễ gặp xe kiệu, bất kỳ là của đám quan quân nào, Lân cũng đều cà khịa đánh nhau làm cho họ nhục nhã, rồi lấy thế làm thích thú. Gặp đàn bà con gái giữa đường, hễ người nào trông vừa mắt, tức thì Lân sai tay chân quây màn trướng ngay tại chỗ, rồi lôi người ấy vào hiếp liền. Ai không chịu, Lân xẻo luôn đầu vú. Chồng hoặc cha kẻ bị nạn, nếu dám hé răng kêu ca, lập tức Lân sai quân vặn gãy răng, hoặc cũng có người bị đánh đến chết. Người thiên hạ sợ Lân hơn sợ beo sói.
Chúa Trịnh Sâm có hai người con gái do Chánh phi sinh ra. Trưởng quận chúa đã yên bề gia thất. Thứ nữ Trịnh Thị Thuyên phong tư, nhan sắc thanh tú, còn êm đềm trướng rũ, màn che. Chúa rất mực yêu quý, đặt hiệu là Ngọc Lan, cho ở trong cung Thủy tinh, cho ngồi cùng mỗi khi vào chầu.
Sách Hoàng Lê Nhất thống chí chép: “Con gái của Trịnh Sâm tên là Trịnh Thị Ngọc Lan rất yếu đuối, từ nhỏ vẫn được Chúa Trịnh Sâm cho ở trong cung Thủy tinh, luôn phải kiêng nắng gió. Nơi Ngọc Lan ở, Chúa bắt thị tỳ phải đi nhẹ, nói khẽ, không được làm cho nàng giật mình. Khi Ngọc Lan đã lớn, mỗi lần vào thăm, Chúa đều cho ngồi cạnh như thuở còn bé. Bất cứ điều gì Ngọc Lan cầu xin, Chúa cũng chiều theo. Bấy giờ, công thần quý tộc từng tới cầu hôn nhưng Chúa chưa ưng gả cho ai. Có lần, Chúa xuống lệnh cho các quan văn võ vào phủ để Ngọc Lan tự ý kén chọn, nhưng nàng chẳng bằng lòng ai. Đến đây, Đặng Thị Huệ cầu hôn Ngọc Lan cho em trai mình, Chúa sợ mất lòng nên bất đắc dĩ gượng nhận lời”.
Lại nói, Đặng Mậu Lân vốn là một tên hung bạo. Từ khi Đặng Thị Huệ được Chúa yêu dấu, Lân lại càng ỷ vào thế chị để làm những việc càn rỡ. Hết thảy áo quần, xe kiệu của y, nhất nhất đều rập kiểu theo đúng như của vua chúa. Thường ngày, Lân vẫn đem theo vài chục tên tay sai, cầm gươm vác giáo đi nghênh ngang khắp kinh ấp. Hễ gặp xe kiệu, bất kỳ là của đám quan quân nào, Lân cũng đều cà khịa đánh nhau làm cho họ nhục nhã, rồi lấy thế làm thích thú. Gặp đàn bà con gái giữa đường, hễ người nào trông vừa mắt, tức thì Lân sai tay chân quây màn trướng ngay tại chỗ, rồi lôi người ấy vào hiếp liền. Ai không chịu, Lân xẻo luôn đầu vú. Chồng hoặc cha kẻ bị nạn, nếu dám hé răng kêu ca, lập tức Lân sai quân vặn gãy răng, hoặc cũng có người bị đánh đến chết. Người thiên hạ sợ Lân hơn sợ beo sói.
Một số tài liệu cho biết, Ngọc Lan chỉ mới nhìn thấy Đặng Lân một lần từ xa, nhưng chuyện về y thì người hầu vẫn kể cho công chúa nghe. Từ khi Chúa đồng ý gả cho Lân, buổi đầu, Ngọc Lan thấy Chúa thật đáng trách, nhưng sau đó vì lòng hiếu thảo, công chúa buộc phải nghe lời. Song, nỗi lo sợ Đặng Mậu Lần ngày càng lớn.
Vì rõ bản tánh “mất nết” của Đặng Lân, Chúa Trịnh Sâm rất xót con, bèn lấy cớ rằng Ngọc Lan còn bệnh đậu mùa chưa khỏi hẳn, để không cho phép Đặng Lân hợp cẩn. Vậy nên, Đặng Lân cứ mỗi lần vào với công chúa thì lại bị nội giám Sử Trung (người được chúa cho đi theo để bảo vệ công chúa) ngăn cản. Lúc đó, Lân tức giận bảo: "Chúa bảo con gái là tiên dưới trần, nhưng ta coi ra, thật không bằng con bé ở xách giày nhà ta, có quý hoá gì? Đây ta không phải ham gì nhan sắc của nó; nhưng tốn kém mất bao nhiêu tiền của mới lấy được một con vợ, nếu không ra hồn thì cũng phải vần một trận cho nẫu nhừ ra như bùn, để đền đắp lại sự phí tổn, rồi bấy giờ sẽ tống cổ nó đi. Còn mày, mày muốn sống muốn tốt thì hãy tìm đường kiếm nẻo mà bước đi. Kẻo nữa lại kêu ta không bảo trước".
Đặng Lân quát và bắt nội giám Sử Trung đi chỗ khác, nhưng ông khăng khăng không chịu vì đã nhận lệnh chúa. Một lần không thể kiềm chế, Lân tuốt gươm chém chết Sử Trung... và nói: “Chúa là cái quái gì? Mày thử về hỏi Chúa mày xem, nếu ở hoàn cảnh như ta thì liệu Chúa mày có chịu nổi không?”. Thậm chí, không những không sợ hãi, Lân còn tuốt gươm đứng chắn ở cửa quát: "Đứa nào dám vào đây thì chết ngay!".
Ngọc Lan nghe chuyện, sợ quá, lập tức bảo một thị nữ chui qua một lỗ hở nhỏ chạy về phủ Chúa báo tin. Chúa phải sai Quận Huy đem quân bao vây, tróc nã mới bắt được Lân. Chúa lập tức giao xuống cho đình thần nghị án. Triều thần bèn tâu: "Giết sứ giả nhà Chúa, tội đáng chém bêu đầu".
Tuyên phi Đặng Thị Huệ nghe tin, gào khóc với Chúa xin chết thay em. Cuối cùng, Chúa không thể xử theo luật, đành theo tình riêng, giảm tội chết xuống thành tội đi đày ở châu xa.
Theo sách Tang thương ngẫu lục, sau khi Tuyên phi và Cung Quốc công (Trịnh Cán) bị phế, Đặng Lân bị bắt bỏ ngục rồi nhịn ăn mà chết, vào khoảng năm 1782
Tuyên phi Đặng Thị Huệ nghe tin, gào khóc với Chúa xin chết thay em. Cuối cùng, Chúa không thể xử theo luật, đành theo tình riêng, giảm tội chết xuống thành tội đi đày ở châu xa.
Theo sách Tang thương ngẫu lục, sau khi Tuyên phi và Cung Quốc công (Trịnh Cán) bị phế, Đặng Lân bị bắt bỏ ngục rồi nhịn ăn mà chết, vào khoảng năm 1782
