Nguyễn Thế Lượng
Trong thế giới ấy, Tagore khẳng định chỉ
có tình mẫu tử là bất tử, chỉ có tình mẹ mới là sức mạnh duy nhất cứu rỗi con
người. Đọc các bài thơ như Trăng non, Cánh diều, Mùa hái quả và đặc biệt là bài
thơ Mây và Sóng in trong tập thơ Trẻ thơ, người đọc sẽ cảm nhận được được sự
thiêng liêng bất tử của tình mẹ.
Lời lẽ hồn nhiên, tinh nghịch, thủ thỉ
là giọng điệu cơ bản trong bài thơ này. Đó là cách sử dụng từ ngữ của Tagore
trong sự phù hợp với tính cách hồn nhiên của trẻ thơ. Chính vì vậy, ngay mở đầu
bài thơ, Tagore đã “dụ dỗ “ trẻ thơ đến với một trò chơi hết sức thú vị đó là
trò chơi lướt mây trên cao:
“Mẹ ơi, trên mây có người gọi con: Bọn tớ
chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn
tớ chơi với vầng trăng bạc…”
Lời mời gọi hấp dẫn đến chừng nào, được
vọng từ trên mây cao với trò chơi hết sức thú vị. Trò chơi ấy có sức lôi cuốn
tâm hồn ham vui ham chơi của con trẻ. Chính vì vậy, xuất hiện trong câu trả lời
của em bé là sự thắc mắc làm sao có thể lên trên đó và hoà nhập với trò chơi
thú vị ấy được :
“Con hỏi : Nhưng làm thế nào mình lên đó
được ?”.
Sự đơn giản để hoà nhập với trò chơi ấy
là chỉ cần đi đến tận cùng trái đất, đưa tay lên trời là em bé sẽ được nhấc bổng
lên mây. Đang vui và háo hức khi chuẩn bị được hoà nhập với trò chơi mới thì bỗng
nhiên chú bé nhớ đến một điều gì đó đang chờ mình ở nhà. Điều đó không gì khác
đó chính là người mẹ.
“Mẹ đang đợi mình ở nhà và làm sao mình
có thể rời mẹ được”.
Như một sự hồn nhiên nhưng đã được cố hữu
trong lòng mẹ. Đứa trẻ nhớ về người mẹ đang chờ đợi mình và đương nhiên chú bé
phát hiện ra một trò chơi còn thú vị hơn mà dường như trò chơi ấy được tạo ra
và tổ chức bằng chính tình yêu thương của người mẹ:
“Con là mây và mẹ sẽ là trăng, hai bàn
tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm”.
Trong câu thơ này, Tagore đã hết sức
khéo léo lựa chọn hai hình ảnh ẩn dụ sóng đôi đó là mây và vầng trăng. Hai hình
ảnh luôn luôn đi cùng nhau trong sự vận động của vũ trụ. Từ sự vận động sóng
đôi ấy, khúc xạ và rọi chiếu vào trò chơi giữa mẹ và con đã đem đến trong trí
tưởng tượng của đứa trẻ một hành động kỳ diệu trong sự gần gũi của tình mẹ con.
Bàn tay con ôm lấy mẹ cũng giống như đám mây kia ôm lấy vầng trăng. Và mái nhà
của mình sẽ là bầu trời xanh thẳm. Mái nhà ấy được ôm ấp và bao bọc bởi sự ấm
áp của tình mẹ con. Như một trò chơi trong trí tưởng tượng của đứa trẻ song đó
là sự hiện hữu của tình mẹ con, nó vượt lên trên tất cả những trò chơi thú vị
khác.
Tâm hồn nhạy cảm của đứa trẻ còn phát hiện
ra trò chơi khác cũng thú vị không kém. Nếu trò chơi trước ở trên mây cao thì đối
lập với nó, trò chơi lần này lại rì rào dưới biển xanh mà lời mời gọi lại cất
lên từ sự lắc lư chất chứa lời dụ dỗ của những con sóng.
“Trong sóng có người gọi con: Bọn tớ ca
hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết
từng đến nơi nao”.
Cũng thú vị trong khoảng thời gian khá
dài từ sáng sớm cho đến hoàng hôn với sự ngao du không bao giờ biết chán. Điều
đó đã có sức lay động đến lòng ham chơi của đứa trẻ. Đứa trẻ nào mà chẳng ham
chơi, ham vui, muốn khám phá thế giới này. Sóng ngoài đại dương bao la đang đến
với đứa trẻ với lời nói ngọt ngào thủ thỉ mời gọi về một cuộc viễn du đại dương
hết sức thú vị. Em bé muốn đến để hoà nhập vào cuộc ngao du đầy thú vị ấy.
Nhưng làm sao để đến được đó ? Đơn giản hơn lần trước, chỉ cần nhắm măt lại khi
đứng ngoài rìa biển cả là sẽ được con sóng nâng đi. Đang say sưa với sự thú vị
của trò chơi mới, ước mơ đi xa nhưng lại có vẻ lưỡng lự ngập ngừng bởi bỗng
nhiên như sự thức dậy của tiềm thức, đứa trẻ nhớ đến người mẹ, nhớ đến rằng
mình không thể nào rời mẹ được vào mỗi buổi chiều về. Từ sự nhớ nhung bất chợt
trong niềm ham chơi khó lòng mà cưỡng lại được, đứa trẻ một lần nữa lại nhận ra
hay nói cách khác là tưởng tượng ra một trò chơi mới còn thú vị hơn nhiều lần
trò chơi này.
Và trò chơi ấy :
“Con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ, con
lăn, lăn, lăn mãi rồi sẽ cười vang vỡ tan vào lòng mẹ”.
Cũng như một sự diệu kỳ trong việc tạo
ra hình ảnh ẩn dụ sóng đôi giữa bờ biển với con sóng, sự so sánh độc đáo: con sẽ
là sóng, còn mẹ là bến bờ kì lạ. Sự kì lạ ấy đã có sức lôi cuốn sự khám phá của
đứa trẻ. Mà sự lôi cuốn ấy còn hấp dẫn hơn bất kỳ trò chơi nào. Khi lăn vỗ vào
bến bờ kì lạ của tình mẹ ấy, đứa trẻ sẽ cười vang trong sự đón nhận tình cảm
yêu thương của mẹ. Tình mẹ như vỗ về an ủi, nâng niu đứa trẻ.
Mượn hai hình tượng mây và sóng để
Tagore vĩnh viễn hoá sức mạnh kỳ diệu của tình mẫu tử. Sự bất tử của tình mẹ sẽ
là nguồn nuôi dưỡng tốt nhất cho mỗi tâm hồn trẻ thơ. Và đó chính là triết lý
sâu sắc trong bài thơ mang đậm tính cách trẻ thơ này. Hầu như nhà thơ lớn nào
cũng vậy, trong tác phẩm nghệ thuật của mình không quên dành cho trẻ em những
bài thơ hay để khuyên bảo và ca ngợi các em, mong mỏi các em phát huy và giữ
gìn phẩm chất tốt đẹp để các em nuôi chí lớn phục vụ tổ quốc và xã hội. Tagore
làm thơ cho trẻ em cũng xuất phát từ tình cảm chân thành của người ông, người
cha, người thầy, yêu mến các em, tin tưởng vào tương lai của các em. Trong bài
thơ Mây và sóng, thể hiện tình cảm đó của ông. Hướng tâm hồn trẻ thơ sống trong
sự bất tử của tình mẹ. Giọng điệu của bài thơ thật ngộ nghĩnh, thủ thỉ rất phù
hợp với tâm lí trẻ thơ.
